د نړۍ مشرانو موافقه کړې چې پهواګنر ګروپ باندې نور بندیزونه ولګوي، کومه چې د روسیې یوه پټه شخصي د اجيرانو ډله ده چې له کرملین سره نږدې اړیکه لري.
د واګنر اجیران په ټوله نړۍ کې په ګرمو ځایونو کې په ځانګړې توګه په اوکراین کې، په څو افریقایي هیوادونو او منځني ختیځ کې په شخړو کې ښکيل دي.
جوزپ بوریل د نومبر په ۱۵ مه په بروکسل کې د اروپايي اتحادیې د بهرنیو چارو وزیرانو له غونډې وروسته وویل، د دې ډلې په وړاندې د محدودولو د اقداماتو د ترسره کولو لپاره توافق شتون لري.
هغه وویل، د بندیزونو وړاندیز به د اروپايي اتحادیې د کارپوهانو له خوا طرحه شي او په دې اړه به نور بحث وشي کله چې د بهرنیو چارو وزیران د دسمبر په مياشت کې بیا وګوري.
د اروپايي اتحادیې غړی فرانس د واګنر په نښه کولو لپاره د اقداماتو رهبري کوي.
پاریس د دې ډلې او د مالي د پوځي جنتا ترمنځ د راپور شوي تړون په کلکه مخالفت کوي ترڅو دغه هیواد ته ۱۰۰۰ قراردادیان وليږي.
د ۲۰۱۳ کال راهیسې، فرانس په مالي او په پراخه ساحل سیمه کې په زرګونو سرتیري او همدارنګه هوایي ځواک ځای په ځای کړی، چېرې چې دوی د سیمه ایزو ځواکونو سره یوځای د القاعدې او اسلامي دولت (داعش) سره تړلي اسلام پالو یاغیانو په وړاندې عملیات ترسره کوي.
مالي، چې یو بې وزله او په وچه کې راګیر هیواد دی چې لږ تر لږه ۲۰ توکمیز ګروپونه لري، د اورپکو د بریدونو او بین المللي تاوتریخوالی سره مبارزه کوي، چې ډېر وختونه ګاونډیو هیوادونو ته رسیږي.
مخ په زياتيدونکي پلټنه
کرملین د دې کال په پیل کې د فرانس او جرمني لخوا د یوې راپور شوي معاملې له امله تر څیړنې لاندې و. کرملين په دغه معامله کې د واګنر اجیر ګروپ ۱۰۰۰ جنګیالي په جګړه کې ځپل شوې صوبې ته استولې ول.
د روسیې د بهرنیو چارو وزیر سرګي لاوروف د نومبر په ۱۱ مه په ماسکو کې له خپل مالي سیال عبدالایي دیوپ سره د خبرو پر مهال وویل، "موږ د دې اړتيا احساس کوو چې د ترهګرۍ پر وړاندې د مالي د وړتیا ملاتړ وکړو."
لاوروف وویل، "موږ هیواد ته اړین تجهیزات، وسلې او مهمات چمتو کوو. موږ به هر هغه څه وکړو چې د مالي دولت او ځمکنۍ بشپړتیا په وړاندې د ګواښونو د مخنیوي لپاره اړین وي."
هغه وویل چې په هیواد کې د روسي اجیرانو د رول په اړه پوښتنې باید د مالي چارواکو ته واستول شي او دا چې د خصوصي روسي اتباعو لخوا جوړ شوي پوځي نوښتونه د ماسکو رسمي سوداګرۍ نه دي.
لاوروف وویل، "د مالي د حکومت د پلانونو په اړه د راپورونو په هکله چې د روسیې د پي اېم سي (شخصي پوځي قراردادي) خدماتو لپاره غوښتنه وکړي ... دا پوښتنه یوازې د مالي د مشروع حکومت په واک کې ده."
هغه زیاته کړه، "که چېرې دا قراردادونه د خپلواکو دولتونو له مشروع حکومتونو سره پای ته ورسیږي، زه نه پوهیږم چې په دې کې څه منفي عنصر لیدل کیدی شي."
خو که دا تازه پیښه يوه اشاره وي، د واګنر او نورو روسي شخصي پوځي قرارداديانو سره د کار کولو روښانه منفي پایلې شتون لري.
واګنر په لومړي ځل په ۲۰۱۴ کال کې په اوکراین کې راڅرګند شو، کله چې لومړۍ جګړه پیل شوه او روسیې په غیر قانوني توګه کریمیا ونیوله.
له هغه وخت راهیسې، د دې اجیران په ټوله نړۍ کې په شخړو کې ښکيل دي، چې پکې سوریه، موزمبیق، سوډان، وینزویلا، لیبیا، د مرکزي افريقې جمهوريت او چاد شامل دي.
د کرملین لوبې د سوریه او لیبیا سره تړاو لري
تېر کال، د اروپا اتحاديې د واګنر تورن تمویل کونکي یوګیني پریګوزین، چې په لیبیا کې د دې ډلې د ښکیلتیا په اړه د روسیې د صدر ولادیمیر پوتین د اوږدې مودې ملګری و، د مخکې نه بنديزونه ولګول.
تازه لويې غلطیو او تورونو د "امنیت" په اړه د واګنر ګروپ غير مسئول چلند افشا کړی دی.
یو ټابلېت چې په لیبیا کې د دغه ډلې د يو غړي څخه پاتې شوی و -- چېرې چې واګنر له ۲۰۱۸ کال راهیسې د لیبیا پیاوړي کس او د روسيې پیرودونکي خلیفه هفتار، چې د نړیوال ملاتړ لاندې د ملي تړون (جي اېن ای) حکومت د نسکورولو هڅه یې کړې وه، يو تازه مثال دی.
بي بي سي د اګست په ۱۲مه راپور ورکړو، په دې ټابلېټ کې معلوماتو د روسیې د اجیر ګروپ حرکتونه، د استوګنې په سيمو کې د ځمکني ماینونو د ځای پرځای کولو شواهد او د پراکسي ګروپ د پیسو په اړه معلومات په ګوته کړل.
د واګنر ګروپ د دوو پخوانیو جنګیالیو سره د مرکې وروسته، بي بي سي د پي اېم سي د جګړې د لارو په اړه دوه توضیحات راپور کړل: دا د خپلو غړو لپاره د چلند هيڅ اصول نه خپروي او دا په منظم ډول بندیان وژني.
د واګنر یو پخواني اجیر بي بي سي ته وویل، "هیڅوک نه غواړي چې بل کس تغذیه کړي."
د ټابلیټ سربیره، بي بي سي د وسلو او تجهیزاتو "د پیرود لیست" ترلاسه کړو، کوم چې شنونکي وايي چې ښایي یوازې د روسیې د پوځ د اکمالاتو څخه راغلی وي.
په لیبیا کې د واګنر فعالیتونه د سوریې په شخړه کې د روسیې رول سره هم تړاو لري.
په ۲۰۲۰ کال کې، Suwayda.com د ۲۰۶۰۰ سوري نارینه وو لیست ترلاسه کړو چې لیبیا ته يې د سفر لپاره جوازونه ترلاسه کړي وو ترڅو دوی د روسیې د تادیه شويو اجیر ځواکونو لپاره وجنګيږي.
که څه هم، د اپرېل او جون په میاشت کې دغه خبري وېب پاڼې د ناراضه شويو سوریانو سره يوه مرکه وکړه چې له دې ځواکونو سره یې لنډ مهاله قراردادونه بشپړ کړې ول. دوی د معاشونو د نه ورکولو، ناکافي خواړو، اجباري کار او نورو ناسم چلند شکایت وکړو.
د واګنر اجیرانو په لاس د وژنو او جنګي جرمونو کیسې هم په سوریه کې ډیرې دي، چیرې چې دا ډله په سپتمبر ۲۰۱۵ کال کې د ماسکو له مداخلې وروسته د سوریې د صدر بشار الاسد د پوځ په څنګ کې په جګړه کې ښکيل شوه.
'د بشري حقونو جدي سرغړونې'
د دې کال په پیل کې، د ملګرو ملتونو (يو اېن) کارپوهانو یوې ډلې په مرکزي افريقې جمهوريت کې روسي اجیران د بشري "حقونو څخه په جدي سرغړونو" تورن کړل.
د ملګرو ملتونو یوې ډلې د مارچ په ۳۱ مه د روسي اجیرانو د يو لړ تاوتریخجنو بریدونو سره د ارتباطاتو په اړه اندیښنه څرګنده کړه. دا بريدونه په مرکزي افريقې جهموريت کې د دسمبر په ۲۷ مه د صدارتي ټاکنو راهيسې ترسره شوي.
دوی د درېو ډلو حواله ورکړه: سیوا امنیتي خدمات، د لوبای د سرمايه کارۍ سارلو او واګنر ګروپ.
د ملګرو ملتونو کاري ډلې په يو بيان کې د اجیرانو په اړه وويل، "اجیران په ډله ایز ډول په اعدامونو، په خپلسري توقیفونو، د پوښتنو پر مهال ځورنې، په جبري توګه ورکیدلو، د ملکي وګړو په جبري توګه د بې ځایه کیدلو، د ملکي تاسیساتو د بې توپیره په نښه کولو، د روغتیایي حق څخه په سرغړونه کې او په بشردوستانه فعالینو باندې په بریدونو کې ښکيل ول.
فعالانو واګنر په سوریه کې د "جنګي جرمونو" په ترسره کولو هم تورن کړی دی.
داسې انګیرل کیږي چې د واګنر په لسګونو قراردادیان په ۲۰۱۸ کې د سوریې په دیر ايزور صوبه کې د عملیاتو په جریان کې وژل شوي او ژوبل شوي دي ترڅو د تیلو په هغو تاسیساتو ادعا وکړي چې د متحده ایالاتو سرتیري او د دوی پراکسي ډلې يې ساتنه کوي.
د همدې کال په جولای کې، درې خبریالان چې په مرکزي افريقې جمهوريت کې یې د یوې تحقیقاتي رسنۍ لپاره د واګنر د عملیاتو څیړنه کوله په یو برید کې وژل شوي ول.
د روسیې ډیرو سیمه ایزو خبري ويب پاڼو په روسیه کې د شکمنو جنګیالیو د جنازو په اړه خبر ورکړی او وايي چې کورنۍ یې د خپلې خاموشۍ په بدل کې زياتې پيسې ترلاسه کوي.
دا ښکاره خبره ده چې واګنر ګروپ، چې په جګړه کې د ټولو ښکيلو خصوصي شرکتونو په څیر په روسیه کې غیرقانوني دی، د قانون پلي کونکي ادارې او پوځ څخه سرتيري استخداموي او په روسیه کې د اوسط په پرتله پنځه یا شپږ چنده زياتې تنخوا ګانې هغوی ته ورکوي.
د ماسکو 'خورا ناوړه راز'
پريګوزین ځان په قانوني خطر کې اچولی ځکه چې پلټونکي غواړي چې په ټاکنو کې د لاسوهنې او په ټوله نړۍ کې د کرملین پلوه اجیرانو په تمويل کې د هغه د رول څيړنه وکړي.
په ۲۰۱۸ او ۲۰۲۰ کلونو کې، واشنګټن په پریګوزين باندې بنديزونه ولګول او ويې ويل چې د هغه د انټرنیټ د څېړنې اداره ( ايرا)، چې په سېنټ پیټرزبرګ کې د "ترول فابریکه" ده، په ۲۰۱۶ او ۲۰۲۰ کلونو کې د متحده آيالاتو په ټاکنو کې لاس لرلو.
آی آر ای هم په دې تورنه ده چې د نورو هيوادونو، لکه بريتانيا، جرمني او فرانس، د ټاکنو او ټولپښتنو په جريان کې یې ګډوډ تبلیغات خپاره کړي.
بېلاروس تېر کال د واګنر ۳۳ "وسله وال" ونیول، او دوی يې د ټاکنو څخه مخکې د اپوزیسیون سره د بلواګرۍ د پلان کولو په تور تورن کړل.
دغو کسانو ادعا وکړه چې دوی د بیلاروس په مرکزي ښار مینسک کې د وینزویلا، لیبیا، کیوبا، ترکیې او سوریې په ګډون ځایونو ته د ماسکو لپاره سفر کولو، چې دا د ماسکو لپاره يو ناوړه اعتراف دی، چې په پټه د دوی په خوشې کولو کې بريالي شول.
اروپایي اتحادیې په تېر اکتوبر کې په پریګوزین باندې بندیزونه ولګول ځکه چې هغه د واګنر ګروپ په ملاتړ په لیبیا کې بې ثباتي رامينځته کړه.
د فبرورۍ په مياشت کې، د متحده ایالاتو د فدرالي تحقیقاتو ادارې (اېف بي آی) د پریګوزين نیولو په اړه د معلوماتو ورکولو لپاره د ۲۵۰۰۰۰ ډالرو انعام وړاندې کړو او ويې ويل چې هغه د "متحده ایالاتو د لوټلو په توطیه کې د لاس لرلو له کبله" مطلوب دی.
د نړیوالې سولې لپاره د کارنیګي سازمان، چې يوه څيړنيزه موسسه ده، واګنر "د ماسکو ترټولو ناوړه رازونو" په توګه بیان کړی دی.
دې وويل چې دا ډله دوه اهداف لري، "کرملین ته د جګړې په سيمو کې د جنګیاليو د ځای په ځای کولو لپاره يو قانوني پوښښ "او" په مننونکو دولتونو کې د نفوذ ترلاسه کولو لپاره وړتیا چمتو کړي".
پریګوزین له واګنر سره هر ډول اړیکې ردوي، او ماسکو هیڅکله د واګنر اجیرانو راپورونه ندي تایید کړي.