د چین سره نوي تړونونه د اقتصادي اغیزو په اړه بحثونه راپورته کوي

اسلام آباد -- اسلام آباد ته د چین د نايب وزیر اعظم د وروستي سفر په ترڅ کې لاسلیک شوي نوي تړونونه د پاکستان د خراب شوي اقتصادي وضعیت په ترڅ کې په هېواد کې د چین د سرمايه کارۍ د اغیزو په اړه بحثونه بېا راپورته کړي.

د چين نايب وزيراعظم هي ليونګ چې د صدر شي جين پينګ د ځانګړي استازي په توګه دنده ترسره کوي، د یکشنبې په ورځ د جولای په ۳۰مه اسلام آباد ته راورسېدو چې د چين او پاکستان د اقتصادي دهلېز، د بیجینګ د یو کمربند او یوې لارې نوښت (بي آر آی) یوه پاکستانۍ برخه ده، له لارې د دواړو هېوادونو د بنسټيزو تاسيساتو د همکارۍ د لسمې کاليزې په مناسبت په مراسمو کې ګډون وکړي.

د پاکستان دولتي خبري اژانس (ای پي پي) د دوشنبې په ورځ راپور ورکړو چې د دې سفر په ترڅ کې، هغه وویل چې د "طاقتور ورور او ستراتیژیک ملګري" په توګه چین د پاکستان دوامداره اقتصادي او مالي مرستو ته ژمن دی.

وزیر اعظم شهباز شریف او هغه د تفاهم شپږ نوي یادداشتونه او نور تړونونه هم لاسلېک کړل چې د "سي پېک دوهم پړاو" بلل کیږي.

په نویو تړونونو کې د صادراتو د تبادلې د میکانیزم جوړول، له پاکستان څخه چین ته د وچو مرچو د صادراتو لپاره د فایټوسانیټري اړتیا پروتوکول، د قراقرم های وی د دویمې مرحلې د بیا تنظیمولو لپاره د امکاناتو مطالعه او د صنعتي کارګرانو د تبادلې پروګرام شامل ول.

نوي تړونونه انتقاد راپورته کوي

چین ادعا کوي چې په تېرو لسیزو کې یې په پاکستان کې د سړکونو او د بجلۍ د پلانټونو په پروژو کې د ۲۵.۴ ملیارد ډالرو سرمايه کاري کړې.

خو د اقتصادي چارو شنونکي په دې اړه اندېښنه څرګندوي چې​​په تېره عشره کې د سي پېک لاندې له چین سره د قرضو ​​او مالي تړونونو د پاکستان قرض نور هم زیات کړی او دغه هېواد یې له اقتصادي او سیاسي بحرانونو سره مخ کړی دی.

د بیجینګ سره په لاسلیک شويو نويو تړونونو هم انتقاد کيږي ځکه چې د شریف حکومت د مخکې نه له سخت اقتصادي بحران سره مخ دی.

حکومت د سه شنبې په ورځ په نړېوال بازار کې د بدلونونو سره سم د تېلو په بیه کې تر ۲۰ روپو (۰.۰۷ آمريکايي ډالره) في لیټره پورې اضافه وکړه. دې کار په ټول هېواد کې احتجاجونه راپورته کړل.

د آی اېم اېف د راپور له مخې، چې د سپتمبر په میاشت کې خپور شوی و، پاکستان د خپل بهرني قرض ٪۳۰ برخه د چین څخه اخېستې ده، چې پکې دولتي تجارتي بېنکونه هم شامل دي.

د جون په میاشت کې، د پاکستان د بهرنیو اسعارو زیرمې داسې کچې ته راټیټې شوې چې په مشکل سره يې د یوې میاشتې وارداتو لګښت پوره کولی شو، لکه څنګه چې رویټرز په هغه وخت کې راپور ورکړی و.

پداسې حال کې چې پاکستان ډیفالټ کېدو ته نږدی و، چین نه -- بلکې -- لویدیځ هغه وژغورو.

آی اېم اېف د جون په ۳۰ مه پاکستان ته د ۳ ملیارده ډالرو قرضه ورکړه، چې د جنوبي اسیا دغه هېواد ته يې د اړتیا وړ مرسته چمتو کړه.

ډان ورځپاڼې د جولای په ۳مه د سفارتي سرچینو په حواله راپور ورکړو چې متحده ایالاتو د آی اېم اېف نه د قرض پیکج په ترلاسه کولو کې د پاکستان سره د مرستې په برخه کې د پردې تر شا مهم رول لوبولی دی.

غیر مساوي شریکان

ای پي پي د دوشنبې په ورځ راپور ورکړو چې د خپل سفر په ترڅ کې، شریف ​د مین لاین-۱ (اېم اېل-۱) ​او د کراچۍ سرکلر ریلوی، چې په پاکستان کې د رېل دوه لویې پروژې دي چې د سي پېک سره تړاو لري، په بريالي توګه د بشپړولو په اړه خوشبیني څرګنده کړه.

پاکستان موافقه وکړه چې د اېم اېل-۱ د پراختيا لپاره د قرض مقدار زیات کړي چې له چین څخه يې اخيستی دی. ياد قرض له ۶.۸ ملیارده ډالرو څخه ۹.۸۵ ملیارده ډالرو ته رسيدلی دی.

د فبرورۍ په میاشت کې د منځني ختیځ انسټیټیوټ په يوې تجزيه کې ویل شوي، "پاکستان د چین څخه د نوي مالي تمویل لپاره لیواله ښکاري خو داسې نه ښکاري چین یې چمتو کړي."

په دغه تجزيه کې ويل شوي، "په داسې حال کې چې اقتصاد د قرضونو د دروند بار او نورو سختو چيلنجونو سره مخ دی، پاکستاني چارواکو له چین څخه د اېم اېل-۱ رېل پټلۍ د پراختيا لپاره مرسته غوښتې ده."

کاشف حسین، چې په کراچۍ کې د بروکریج شرکت یو څیړونکی دی چې سرمايه کارانو ته مشوره ورکوي، وویل، پاکستان، ​لکه د نورو هېوادونو په څېر ​چې له چین سره یې تړونونه لاسلېک کړي، د چین د "د قرضې جال سفارتکارۍ" قرباني شوی.

هغه وویل، "د چینایي قرضو سره د مبارزې پرته، دا هېواد د خپلو مالي ستونزو لپاره حل نشي موندلی."