روسي پیغامونه په لویدیځو رسنیو کې د کرملین د داستانونو د تقويه کولو لپاره تبصرې کنټرولوي

د یوې برتانوي يونيورسټۍ لخوا په تیره هفته کې د خپرې شوې څیړنې له مخې، د روسیې پلوه پیغامونه په لویدیځ کې خبري وېب پاڼې کنټرولوي څو هغه پروپيګنډه او غلط معلومات خپاره کړي کوم چې د کريملین سره مرسته کوي.

په کارډیف يونيورسټۍ کې د جرم او څیړنې امنیتي ادارې (سي آر اېس آی) وویل چې دې په ۱۶ هیوادونو کې په هغو ۳۲ لویو خبري رسنيو کې شواهد راټول کړي کوم چې د روسیې پلوه پیغامونو لخوا د خپلو لوستونکو د تبصرو په برخو کې د لاسوهنې له لارې په نښه شوي دي.

په دې کې ډيلي مېل، ډيلي ايکسپرېس او په برتانیا کې ټایمز، په متحده ایالاتو کې فاکس نيوز او واشنګټن پوسټ، د فرانس لی فیګارو، د جرمني دیر سپیګل او ډايي ويلټ او په اټلي کې لا سټيمپا شامل دي.

څیړونکو وویل چې دوی ۲۴۲ کیسې په ګوته کړې چیرې چې "د روسیې پلوه یا د لویدیځ ضد بيانونه" د هغو کیسو په غبرګون کې خپرې شوي چې د روسيې سره يې تړاو لرلو.

د روسي ژبې رسنۍ بیا دا کاروي چې د روسیې پالیسیو او صدر ولادیمیر پوتین لپاره په لویدیځ خلکو کې پراخه ملاتړ د دې ډول سرلیکونو لاندې لکه "ډیلي مېل لوستونکي وايي ..." په ګوته کړي.

په دغه راپور کې ویل شوي چې دا طريقه کار "د لویدیځ رسنيو برانډونو شهرت کاروي ترڅو دوی د احساساتو او دريځونو لپاره د معتبر پیغام رسوونکي په توګه وړاندې کړي چې د عامه خلکو د عمومي نظر په توګه خپريږي."

د روسي ژبې دا کیسې په مرکزي او ختیځ اروپا کې، په ځانګړی توګه په بلغاریا کې، لیدونکو ته هم خپریږي.

څیړونکو وویل، د "فیډ بیک لوپ" اغیز محدود شواهد هم موندل شوي، په داسې حال کې چې ځينې کیسې د لویدیځ لیدونکي هم په نښه کوي او هغه رسنۍ او وېب پاڼې کاروي کوم چې په تبلیغاتو او ناسمو معلوماتو کې تخصص لري.

د روسیې جارحيت

د آنلاین فعالیت په اړه څیړنه د دې کال په پیل کې د روسیې او اوکراین ترمینځ د تاوتریخوالي پرمهال ترسره شوه.

خو سي آر اېس آی وویل چې د روسیې تاکتیکونه له ۲۰۱۸ کال راهیسې د لویدیځ سره د کړکیچونو پرمهال مخ په ډېریدو دي.

په راپور کې ویل شوي، "د روسي پیغامونو تاریخ شتون لري چې د لویدیځ رسنۍ په نښه کوي، خو ډیر شاخصونه شتون لري چې کيدی شي په دې فعالیت کې تيزوالی د ۱۹-۲۰۱۸ څخه وروسته راغلی وي.

دې راپور زیاته کړه، "دا د يو واحد عملیاتو نړیواله پیمانه ده، د ورته ټاکل شوي طريقه کار په کارولو سره، چې روان 'ژوندی' کمپاین ته په ځانګړي ډول د پام وړ اهميت ورکوي."

دغه راپور یادونه وکړه چې د لویدیځ رسنيو په وېب پاڼو کې په خپرو شويو تبصرو کې "د پام وړ وده" د 'جامع' رسنۍ د چلند له لارې ترلاسه کیږي".

په دغه راپور کې راغلي، په دې ستراتیژۍ کې د روسیې دولتي رسنۍ لکه آر آی ای نووستي او ډیرې غیر دولتي رسنۍ لکه د کرملین د پروپيګنډې او غلطو معلوماتو رسنۍ شاملي دي چې د يووګیني پريګوشن سره تړاو لري.

په دې کې د غلطو معلوماتو رسنۍ ویب پاڼې، د فدرالي امنیت خدمت [اېف اېس بي] سره تړل شوی نيوز فرنټ، او په ټولو اصلي پلېټ فارمونو کې د ټولنیزو رسنیو اکاونټونه او پاڼې هم شاملې دي.

د وېب میډیا د راټولولو خدمت inoSMI.ru، کوم چې په منظمه توګه د لويديځ عامه نظر بدلوي او په هغه رسنيو کې يې خپروي کوم چې د دوی لپاره ګټه لري، يو مرکزي رول لوبوي.

دوی دا کار د "لوستونکو د تبصرو کیسو" په راټولولو سره کوي چې د لویدیځو رسنیو په وېب پاڼو کې د روسیې پلوه پیغام پوسټونه د "اختلاف" د ادعا لپاره د يو اساس په توګه کاروي.

پیغام خپرول د 'لوبو کتاب' تعقيبوي

د روسي ژبې اوریدونکو په نښه کولو سره، دا د "لوستونکو تبصرو کیسې" د غوره شويو تبصرو په روښانه کولو سره د لویدیځ په عامه نظر کې د مخالفت ادعا کوي.

غوره شوي تبصرې په غلطه توګه کارول کیږي ترڅو د روسیې یا پوتین لپاره پراخه ملاتړ په ګوته کړي یا دا وښيي چې په لویدیځو هیوادونو کې دننه د خپلو حکومتونو له دریځونو سره عامه اختلاف شتون لري.

د سي آر اېس آی راپور وړاندیز کوي چې د پیغام د خپرونې دا فعالیت طبیعي نه دی بلکې د لوبې کتاب تعقيبوي.

دې وویل، "وروستیو تحقیقاتو څرګنده کړه چې دا په ډیرو هیوادونو کې په ګڼ شمير لویدیځو رسنیو کې يو تکراري عمل دی."

کارول شوی طريقه کار په لاندې ډول دی:

"کله چې په رسنیو کې د لوړې کچې کیسه خپره شي چې د روسیې د دولت د جیو پولیټیکل ګټو او دریځونو مخالف وي، نو دا به داسې تبصرې ترلاسه کړي چې ښکاري د خپرونې د لوستونکو لخوا وړاندې شوي دي."

دا تش په نامه "لوستونکي" د کیسې اساس غندي، د کیسې په اساس بريد کوي، د لویدیځ ادارې غندي یا د پوتین او روسیې د دولتي ادارو لپاره د هڅوونكي په توګه کار کوي.

روسي کارکونکي بیا دا تبصرې غوره کوي او د روسي ژبې د کیسو لپاره يې د اساس په توګه کاروي کوم چې د روسیې دولتي رسنیو لخوا خپريږي.

دا کیسې معمولاً دا پيغام خپرول غواړي چې عامه نظر د لویدیځ حکومت د رسمي دریځ ملاتړ نه کوي، یا دا چې په عامه نظر کې اختلاف شتون لري.

د آنلاین غلطو معلوماتو سره مبارزه

د سي آر اېس آی ډايريکټر مارټین انیس وویل، د روسیې د پیغام خپرونې عملیات د هغې د پيچلتيا، ساحې او کچې ته په پام سره "د پام وړ" وو.

هغه وویل، "د لویدیځ رسنۍ برانډونو د تبصرو د برخې په کنټرولولو سره، دا توانیدلي چې خپله پروپيګنډه د عامه نظر په توګه وړاندې کړي."

د بهرنیو چارو وزیر ډومینک راب وویل چې انګلستان او د هغې متحدین د "کرملین پیغامونو د دروغو" سره د مبارزې لپاره کار کوي.

هغه زیاته کړه، "دا راپور په انټرنېټ کې د روسیې د دولت په ملاتړ ناسم معلومات زموږ د جمهوريت لپاره ګواښ په ګوته کوي."

دغه راپور د روسیې د دولتي رسنیو ترمینځ د همغږۍ شواهدو ته اشاره وکړه، هغه رسنۍ چې د غلطو معلوماتو خپرولو تاریخ لري او هغه رسنۍ چې د لویدیځ استخباراتو لخوا پیژندل شوي چې د روسیې د امنیتي خدماتو سره اړیکې لري.

انیس وویل، "لکه څنګه چې د ټولنیزو رسنیو اصلي پلیټ فارمونه د بهرني دولت د نفوذ د عملیاتو د خطراتو په اړه ډیرې بیدارې شوي، نو د غلطو معلوماتو فعالین او پروپيګنډه کونکي د استحصال لپاره د رسنيو په چاپيريال کې د نويو نيمګړتياوو په لټه کې دي."

انیس وویل، د عامه نظر د متاثره کولو احتمال ته په پام سره، "دا مهمه ده چې د رسنیو شرکتونه چې برخه اخیستونکي وېب پاڼې چلوي، په دې اړه باید ډیرې شفافې وي چې څنګه دوی د غلطو معلوماتو سره مبارزه کوي او د دې په مخنیوي کې ډیر فعال وي".