کرملین د توغندیو د زيرمو په کمېدو سره له هر شي څخه کار اخلي

کييف -- شنونکي وايي، په داسې حال کې چې ماسکو د اوکراین د ملکي انرژۍ په زیربنا باندې بریدونو ته دوام ورکوي، د روسیې د توغندیو زېرمې په کمېدو دي.

کیيف له هغه وخت راهيسې نږدې د لسو میاشتو د هوايي بریدونو او د پرله پسې هوايي بریدونو سره مخ شوی دی کله چې روسيې د فبرورۍ په مياشت کې په اوکراين بريد وکړو او د مرکزي ښار د نيولو هڅه يې وکړه.

خو دا بریدونه له اکتوبر راهیسې زیات شوي کله چې روسیې په سیستماتیک ډول د توغندیو او ډرون بریدونو په واسطه مهم املاک په نښه کول پېل کړل چې په اوکراین کې یې د ملیونونو خلکو لپاره بجلي، اوبه او تودوخه ګډه وډه کړې ده.

د کییف لوېدیځو متحدینو اوکراین ته په ځواب کې د هوايي دفاع پرمختللي سیستمونه ورکړي دي.

که څه هم، دا ډول بریدونه د لګښت نه بغير ندي ترسره شوي، او د روسیې د توغندیو ذخیره یې په خطرناکه توګه کمه کړې ده.

د جګړې پوهان وایي، د توغندیو زیرمې باید د خپل نورمال کچې له ٪۳۰ څخه ښکته نه شي.

د جګړې نه مخکې ذخیره ٪۱۳ ته راټیټه شوه

خو د اوکراین د دفاع وزیر اولیکسي رزنیکوف د دسمبر په ۶مه وویل، د روسیې د لنډې فاصلې اسکندر بالستیک توغندیو ذخیره ٪۱۳ ده، په داسې حال کې چې د کالیبر کروز توغندیو ذخیره د خپل اصلي شمېر ٪۳۰ ته نږدې شوې ده.

نوموړي دا څرګندونې د دسمبر په ۵مه د روسیې له وروستي توغندي برید وروسته وکړې، چې شاوخوا ۷۰ توغندي پکې شامل وو.

رزنیکوف وویل، "دوی د مخکې نه د پایلو په پام کې نیولو پرته ډېر څه کړي دي. دوی واقعي د کروز او بالستیک توغندیو زیرمې کاروي."

هغه زیاته کړه، "د ډېرو توکو لپاره، دوی د مخکې نه د زیرمو مقدار دومره زيات استعمال کړی دی چې که څوک پرې برید وکړي نو دوی به ورته اړتیا ولري."

د اوکراین د امنیت او همکارۍ د مرکز مشر سرهي کوزان کاروانسرای ته وویل، "د روسیې توغندي په ختمېدو دي -- دا مسلم خبره ده."

هغه وویل، روسیه حتی د اوږد واټن، اټومي توان لرونکي توغندي [د بحرونو او براعظمونو څخه د تېرېدو لپاره] په دودیزو چاودیدونکو توکو سمبالوي ترڅو په ګاونډي اوکراین کې هدفونه په نښه کړي.

د کوزان په وینا، دا ډول توغندي ځکه کارول کیږي چې روسیه د اوکراین د هوایي دفاع د مخنیوي لپاره بله لاره نه لري پرته له دې چې د توغندیو ډله ایز برید پېل کړي.

هغه وویل، "زه ډاډه نه یم چې دا یو ښه حل دی، خو دوی اړتیا لري چې په څه ډول زموږ هوایي دفاع ته ننوځي. او دا یوازې د لوی بريد سره ممکن ده."

"موږ خپل هغه اوسني [شوروي دورې] سیسټمونه د نويو سیسټمونو سره تقويه کوو چې لویدیځ شریکان يې موږ ته راليږي ... دا هغه تجهیزات دي چې کولی شي حرکت وکړي. يعنې، تاسو کولی شئ د راتلونکي [روسي] بريد لاره درک کړئ او نصب يې کړئ چې د امکان تر حده پورې اغیزمن وي.

کوزان وویل، "موږ لا تر اوسه د دښمن د توغندیو د ناکامه کولو لپاره ٪۹۰ کچه نه ده ترلاسه کړې، خو موږ د مخکې نه د ٪۸۰ څخه ډېره ترلاسه کړې ده. دا یو ډېر ښه شمېر دی."

پرزې شتون نلري

د کيف ښار څخه د InfoResist وېبپاڼې لپاره د پوځي چارو شنونکي الکساندر کووالینکو وویل، "روسان د مخکې له ستراتیژیکو زیرمو څخه کار اخلي."

هغه وویل، دا ډول زیرمې معمولاً په روسیې باندې د مستقیم برید د مخنیوي لپاره ساتل کیږي.

"دوی خپلې کمذورۍ ښکاره کوي، او د نور هرڅه نه علاوه، دا د دوی لپاره یوه لویه ستونزه ده."

د کووالینکو له مخې، په داسې حال کې چې روسیه د توغندیو د تولید توان لري، لکه Kh-101 کروز توغندي، د کالیبر کروز توغندي او د Kh-59 تلویزیون لارښود کروز توغندي، خو دوی په لویه کچه نه تولید کيږي.

هغه وویل، "[روسان] په هفته کې دوه یا درې توغندي توليدوي. دا ټول هغه څه دي چې دوی یې کولی شي، او دا مهمه ده چې پوه شو چې دوی دې توغندیو ته د بیړنۍ اړتیا په صورت کې په دې سرعت کې پاتې شوي دي."

هغه یادونه وکړه چې د لوېدیځ بندیزونه د ورو تولید تر شا یو له اصلي عواملو څخه دي.

کووالینکو وویل، "د دوی د تولید ظرفیت په بشپړ ډول په بهر کې په تولید شويو پرزو باندې تکيه کوي: مایکروچپس، سیمی کنډکټرونه، مایکرو سرکټونه او داسې نور. د سختو بندیزونو په جریان کې، یوازینۍ لار چې دوی یې ترلاسه کولی شي قاچاق دی."

"روسیه هڅه کوي د نورو هېوادونو، مخکینیو شرکتونو او سمندري زونونو له لارې پرزې قاچاق کړي. د قاچاق وړونکو توکو پرته، دوی د توغندیو د جوړولو توان نلري."

کووالینکو وویل، "دوی یوازې پرزې نه لري."

شنونکي اټکل کوي، دا پدې مانا ده چې د روسیې د وسلو صنعت کولی شي د قاچاق وړ پرزو په راټولولو کې تر شپږو میاشتو پورې وخت مصرف کړي ترڅو په اوکراین باندې په یو لوی برید کې مرسته وکړي.

په ورته وخت کې، کرملین د نورو لارو په لټه کې دی چې د خپلو توغندیو ذخیره ډکه کړي، چې پکې د پخواني شوروي توغندیو بیا کارول شامل دي چې مخکې غير فعال شوي یا رد شوي وو.

کووالینکو وویل، "ځینې توغندي په بشپړ ډول [د لوی کار پرته] د کارولو وړ ندي. او روسان يې په ساتنه او ترميم بوخت دي. د مثال په توګه، د اوکراین په وروستي برید کې Kh-22 توغندي کارول شوي ول. دا د پخواني شوروي توغندي دي چې ما فکر کولو چې دوی به يې هېڅکله ونه کاروي ... خو موږ ولیدل چې درې Kh-22 وکارول شول."

"زه دا نه ردوم چې دوی ممکن په ښه توګه بېرته مرمت شوي وي، Kh-22s یې مرمت کړي وي چې د اوږدې مودې ذخیره کولو څخه وروسته راوتلي دي. په ریښتیا سره، چې دوی له چې څه په لاس ورځي، هغه استعمالوي."

Kh-22s د الوتکو وړونکو او بار وړونکو جنګي ډلو پر وړاندې د کارولو لپاره جوړ شوي ول.

'د مخې نه يې جګړه بايللې ده'

روسیې هم له ایران څخه د توغندیو غوښتنه کړې ده.

استخباراتي چارواکي وايي چې ایران موافقه کړې چې ماسکو ته د تهران لخوا د بې پیلوټه الوتکې (UAVs) ليږلو وروسته، لکه څنګه چې د چهارشنبې په برید کې کارول شوې وې، له ځمکې څخه ځمکې ته ویشتونکي توغندي واستوي.

ډیمیټرو لیووس، چې په کيیف کې مېشته سیاسي ساینس پوه او د څېړنېزي ادارې یونایټیډ اوکراین سره د شونکي په توګه کار کوي، وويل، "هېچا دا فکر نه کوو چې [د روسیې صدر ولادیمیر] پوتین به د وسلو په لټه کې په ټوله نړۍ کې وګرځي، په ځانګړی توګه د ایران په څېر هیواد، چې پخپله یو مردو دولت دی. دا د روسیې وضعیت دی."

هغه کاروانسرای ته وویل، "په حقیقت کې، ایران ویره لري چې له روسیې سره به وصل شي. دا اسانه ده چې د کامیکاز ډرون په قضیه کې يې وګورو چې روسانو په ناڅاپه ډول ترلاسه کړل."

د هفتو راهيسې د دې خبرې په کلکه ردولو وروسته چې مسکو ته یې بې پیلوټه الوتکې لیږدولې دي، او سره له دې چې د دې برعکس کافي شواهد شتون لرلو، تهران په ناڅاپي ډول د نومبر په ۵مه خپل دريځ بدل کړو.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر حسین امیر عبداللهیان تایید کړه چې ایران روسیې ته بې پیلوټه الوتکې ورکړې دي، خو هغه راپورونه یې رد کړل چې ماسکو ته یې د اوکراین د جګړې لپاره توغندي استولي دي.

ليووس وويل، "که تاسو د روسیې ټول پوځي سیسټم ته وګورئ، دا د مخکې نه له ماتې سره مخ دی."