ایران د تېلو د بندیزونو څخه په داسې حال کې ډډه کوي چې کرپشن ځپلی اقتصاد یې د ډوبېدو په حال کې دی

متحده ایالاتو په دې وروستیو کې د هغو شرکتونو پر یوې نړیوالې شبکې بندیزونه ولګول چې په جنوبي او ختیځې اسیا کې کاروونکو ته د سلګونو میلیونو ډالرو په ارزښت د ایران د پټروکیمیکل او پټرولیم محصولاتو په پلورلو کې ښکېل دي.

دا اقدام په داسې حال کې پورته کېږي چې د راپورونو له مخې ایران د جون او جولای په میاشتو کې چین ته د خپلو تېلو صادرات زیات کړل او له بنديزونه څخه يې سرغړونه وکړه، سره لدې چې ​​د روسیې د خام تېلو له سیالۍ سره مخ دی.​​دغه کار روسيه مجبوره کړه چې خپل نرخونه راټیټ کړي.

په اتو ادارو بندیزونه چې د سپتمبر په ۲۹مه اعلان شوي ول، په متحده عرب اماراتو (يو ای اي)، هانګ کانګ او هند کې ایراني بروکران او مخکښ شرکتونه په نښه کوي.

د متحده آيالاتو د خزانې وزارت په یو بیان کې وویل، دغو شرکتونو "د ایران د نفتي موادو او پټروکیمیکل محصولاتو مالي لیږد او لیږدولو کې مرسته کړې ده" او د ایران د بار وړلو اصلي سرچينې په پټولو کې یې مهم رول لوبولی دی.

دغه وزارت وويل، دوی دوه منع شوي ایراني بروکرانو، ټريلينس پټرکيميکل کارپوريشن لميټډ (ټريلينس) او د فارس خلیج پیټرو کیمیکل صنعت سوداګریز شرکت (PGPICC) ته توان ورکړی چې فنډونه انتقال کړي او په آسیا کې پیرودونکو ته ایراني پټرولیم او پیټرو کیمیکلونه ولېږدوي.

په همدې ورځ، د بهرنیو چارو وزارت اعلان وکړو چې دوی په چین کې مېشت دوه شرکتونه -- ژونګګو سټوريج او ټرانسپورټ شرکت لمیټډ او ډبليو اېس شپینګ کارپوريشن لميټډ -- د ایران د پیټرو کیمیکل په سوداګرۍ کې د دوی د ښکیلتیا له کبله په تور لیست کې شامل کړي دي.

د اګست په لومړۍ نیټه، د خزانې وزارت د PGPICC ملاتړ کونکي شرکتونه په تور لیست کې شامل کړل.

د جولای په ۶مه، دې په خلیج کې پر یوې شبکې بندیز ولګوو چې د ایران د پټروکیمیکل او پټرولیم پلورلو کې يې مرسته کوله.

او د جون په ۱۶مه، دې په ختیځ آسیا کې د ایران د پیټرو کیمیکل پلورلو کې د ملاتړ کولو له کبله د نړېوالو بندیزونو څخه د ډډه کولو شبکه په نښه کړه.

حتی لکه څنګه چې دا د خفيه بار وړلو کړنو کې ښکېل دی،​اسلامي جمهوریت په هرمز تنګي کې د سمندري غلا سره د تېلو د کښتیو ​ګواښلو ته دوام ورکړی دی.​

د انرژۍ په اوسني نړېوال بحران کې چې پر اوکراین د روسیې د یرغل له امله رامنځته شوی، د هرمز تنګی -- يوه داسې تنګه لاره چې د نړۍ د تېلو د تولید پنځمه برخه ترې تېرېږي -- نوره هم مهم شوی دی.

د ایران د شانګهای سازمان غړیتوب

ایران له ختیځو هېوادونو په ځانګړې توګه له چین او روسیې سره خپلې اړیکې په دې پلمه پراخې کړې چې د خپل​ نږدې دیواليه شوی اقتصاد ښه کړي​ او د نړېوالو بندیزونو په وړاندې مقاومت وکړي.

له ختیځ سره د ژورو اړیکو په لټه کې، د ایران صدر ابراهیم رئیسي د سپتمبر په ۱۴مه ازبکستان ته سفر وکړو چې په تاشکند کې له چارواکو سره وګوري او په سمرقند کې د شانګهای د همکارۍ سازمان (اېس سي او) په سرمشریزه کې برخه واخلي.

د شانګهای سازمان په ۲۰۰۱ کال کې د چین، روسیې، قزاقستان، تاجکستان، ازبکستان او قرغزستان د مشرانو له خوا تاسیس شوی و. هند او پاکستان په ۲۰۱۶ کال کې په دغه سازمان کې یوځای شول.

د ایران د بهرنیو چارو وزیر حسین امیر عبداللهیان د سپتمبر په ۱۷مه اعلان وکړو چې تهران په سمرقند کې د سرمشریزې په ترڅ کې د شانګهای د همکارۍ سازمان دایمي غړی شو.

د ځینو شنونکو په وينا، خو د نړېوالو پالیسي شنونکي خسرو جعفري په ګډون، په شانګهای سازمان کې د ایران غړیتوب به خپل اقتصاد ته وده ورنکړي، لکه څنګه چې د ایران د رژیم پروپيګنډه ادعا کوي.

جعفري المشارق ته وویل، د شانګهای سازمان غړیتوب به ماسکو او بیجینګ ته د ایران سرچینو ته خلاصه او یو اړخیزه لاسرسي ورکړي.

د ۲۰۰۳ او سپتمبر ۲۰۲۲ تر منځ، کله چې دا له SCO سره یوځای شو، ایران په دغه سازمان کې "څارونکی هېواد" و، چې په ۲۰۱۵ کال کې دغه سازمان د دې د دایمي غړیتوب غوښتنه رد کړه. شنونکي وايي، روسیې په دغه سازمان کې د ایران د شاملېدو مخه نیولې وه.

اوس، دوی وايي، پداسې حال کې چې د رئیسي حکومت په زیاتیدونکي توګه روسیې ته مخه کوي، داسې ښکاري چې ماسکو د ایران د دایمي غړیتوب خلاف خپل پخوانی مخالفت پریښی دی.

د ایران په حکومت کې کرپشن

په عېن حال کې، د ایران د پولادو ترټولو لوی شرکت، مبارکه سټیل کمپني، د ایران د پارلمان (ایران پارلمان) لخوا د ۳ ملیارده ډالرو د کرپشن سکیم له کبله تر څیړنې لاندې دی چې ډېره برخه یې د پخواني صدر حسن روحاني انتظاميې ته منسوب شوې ده.

دا کيس د سخت دریځو او د اصلاح غوښتونکو، چې صدر يې روحاني و، تر منځ د شخړې په یوې ترخه نقطه بدل شوی دی. سخت دريځو د رئیسي د صدر کېدو راهیسې واک په لاس کې اخیستی دی.

د مبارکه سټیل شرکت چارواکي په پراخه سرغړونو تورن دي، چې پکې د خپلوانو پالنه، کرپشن، رشوت او د ایران انقلابي ګارډ قول اردو (آی آر جي سي)، او همدارنګه د جمعې د مانځه امامانو دفترونو ته په غیرقانوني توګه پیسې ورکول شامل دي.

په یوه بله وروستۍ قضیه کې، د مهر پیټرو کیمیکلز، چې یو ایراني شرکت دی چې د پلور څخه د عاید بېرته راستنولو دنده لري، مشران د ۱۷۰ ملیونه ډالرو په اختلاس تورن دي.

مهر پیټرو کیمیکلز محصولات صادروي او په ترجیحي نرخونو دولتي ډالر ترلاسه کوي. خو د راپورونو له مخې، ایران ته د ۱۷۰ میلیونو ډالرو په راستنولو کې پاتې راغلی دی. تر اوسه د دغو پيسو په اړه څه معلومات ندي موندل شوي.

د راپورونو له مخې، زياتره اختلاس هغه مهال شوی کله چې رئیسي د ایران د عدليې مشر و.

اسلامي جمهوریت زياتره د ایران د اسلامي انقلابي ګارډ له لارې، چې د ایران په اقتصاد کې لویه برخه لري او د ایران مشر علي خامنه يي کلک ملاتړ کوي، د کرپشن، اختلاس او پیسو مینځلو خپلو کړنو ته دوام ورکوي.

په عېن حال کې، د ایران خلک د رژیم د ناسم مدیریت او د غلطو لومړیتوبونو له پایلو سره مخ دي او له لویو اقتصادي ننګونو سره لاس او ګریوان دي چې پکې بیکاري او خورا ډېره ګراني شامله ده.