په عکسونو کې: د طالبانو له خوا د بامیانو بودا تباهي د خلکو یاده ده

بامیان -- دوه عشرې وروسته له هغې چې طالبانو د بامیانو نامتو بودایان په سختو مرکزي لوړو سیمو کې د خالې ځای څخه د چاوديدونکو توکو په واسطه ويجاړې کړې، چيرې چې دوی د پیړیو راهیسې ولاړې وې، خو په دوی کې یوه بودا په مجازي توګه بحال شوې ده.

د سه شنبې په شپه (د مارچ په ۹ مه) یوه درې اړخیزه مجسمه د بامیانو په وادۍ کې په يو ګړنګ کې اوس د بودا د مجسمې خالي ځای ډک شو چیرې چې نږدې ۵۵ متره لوړه د سلسال مجسمه، چې په دغه دوو مجسمو کې لويه ده، یوځل ولاړه وه.

دې مجازي مجسمه، چې د یاد په ورځ بشپړه شوه او د افغانستان د نه بدلیدونکي کلتوري میراث د تباهۍ شلمه کلیزه لمانځي، لیدونکو ته وړتیا ورکړه چې د هغه څه يو لنډ منظر ترلاسه کړي لکه څنګه چې مخکې و.

طالبانو د ۲۰۰۱ کال د مارچ په مياشت کې د هغه وخت د مشر ملا محمد عمر په امر دغه مجسمې ويجاړې کړې. دغه مجسمې په ۴ مه او ۵ مه پېړۍ کې په یوه کړنګ باندې جوړې شوي وې. دواړه مجسمې په نړۍ کې تر ټولو لوړ ولاړ بودايان ول.

زهرا حسیني، چې د "بودا سره يوه شپه" د غونډې د تنظیمونکو څخه یوه ده، وویل، "موږ نه غواړو خلک هیر کړي چې کوم وحشتناک جرم دلته ترسره شوی و."

په سلګونو خلکو د لالټين په رڼا کې په دغه ځای کې په يو جلوس کې برخه واخیسته، د ګړنګ لمن ته راټول شول چیرې چې دغه مجسمې د پخوانیو غارونو، خانقاهونو او زیارتونو شبکې ترڅنګ يو ځل ولاړې وې.

کله چې تیاره خپره شوه، نو دغه خالي ځای د مجازي مجسمې نه ډک شو چې یوځل یې د سلسال مجسمه لرله، چې دا د جوړې هغه يوه برخه وه چې د پخوانۍ زمانې په عجوبو کې يوه عجوبه ګڼل کیده.

د بامیانو ۲۳ کلنه اوسيدونکي ګلثوم زهرا چې په دغو مراسمو کې یې برخه اخیستې وه وویل، "دا شېبې هم تاسو ته دا ريادوي چې مونږه څومره لويه خزانه له لاسه ورکړې ده."

د پیړیو زاړه آثار ويجاړ شول

د افغانستان لوی بودايان د پیړیو راهيسې د بامیانو په وداۍ کې ولاړ ول او د طالبانو تر راتلو پورې يې د منګوليانو بريدونه او سخت چاپیریال برداشت کړی و.

طالبان د نړیوالې غوسې سره هغه وخت مخ شول کله چې دوی په خپل لنډ او د ظلم نه ډک واک کې دغه مجسمې تباه کړې، په داسې حال کې چې دوی د افغانستان د اسلامي او تاریخي بډایه کلتوري میراث پروړاندې مبارزې ته دوام ورکړو.

د خپل واورین پس منظر او روښانه شين آسمان سره، بامیان د بهرنيو ليوالو افرادو او د تاریخ د مينه والو لپاره یو مشهور ځای دی چې د هیواد د لرغون پیژندنې میراث د پلټلو لپاره ليوالتيا لري.

د شلمې کلیزې دغه پيښې د طالبانو له خوا د سولې د تړون د نه پوره کولو په هکله هم اندیښنې راپورته کړې.

حسیني د غونډې د ترسره کولو د پریکړې په اړه وویل، "موږ هم غواړو چې د راتلونکي په اړه خپله اندیښنه څرګنده کړو او دا چې زموږ له تاریخي میراث سره به څه کیږي."

هغې وويل، دا اندیښنې شتون لري چې تاریخ به پخپله تکرار شي او دا چې "پاتې آثار به یوځل بیا د افراطي ډلو رحم و کرم ته پاتې شي".