کراچۍ -- پاکستاني کب نیونکي په سند او بلوچستان کې د چين د ژور بحر کښتيو د رارسيدو پروړاندې احتجاج کوي او وايي چې دوی د هغوی ګټې وټې ته ګواښ کوي او ځایي سمندري چاپيريال تباه کوي. .
د پاکستان د کب نيونکو فورم (پي اېف اېف) او د پاکستان د اصلي کب نيونکو فورم د سپتمبر په ۲مه په کراچۍ کې د یو مارچ انتظام وکړ چې د اګست په وروستۍ هفته کې د چين د ژور بحر د ۲۰ کښتيو د رارسيدو پروړاندې احتجاج وکړي.
د حکومت د همکارۍ ادارې د وروستي لیک له مخې، د سند حکومت د فوجيان هنګلي فشري شرکت په نامه له یو چینایي شرکت سره تړون لاسلیک کړ چې کښتيو ته اجازه ورکړي چې په ژور بحر کې د کبانو نيولو لپاره عمليات ترسره کړي.
چینایي کښتيو تراوسه پورې کب نيول نه دي پيل کړي.
په دغه غونډه کې د کب نیولو په سلګونو کارکونکو برخه واخیسته، او دا اندیښنې یې راپورته کړې چې چینایی کښتۍ به توان ولري چې د دواړو صوبو څخه بهر په ځانګړي اقتصادي زون کې کبان ونیسي او د کبانو ذخيره به کمه کړي چې له مخکې نه مخ په کمیدو ده.
احتجاج کونکو غوښتنه وکړه چې حکومت دې په ژور بحر کې د کبانو نیولو لپاره کښتيو ته د لايسنس چمتو کولو فيصله بیرته واخلي.
د پي اېف اېف چيرمين محمد علي شاه د فدرالي حکومت په ملاتړ د ملګرو ملتونو د خوراکي او کرهنې سازمان لخوا د کب نیولو ذخیرې ارزونې ته په اشاره وويل، د پاکستان په ساحلي سیمو کې د کبانو د بې لګامه نیولو له امه د کبانو ذخيره مخ په کميدو ده.
شاه وویل، "د چینایي کښتيو له خوا کب نیول به د پاکستان سمندري سرچینې نورې هم کمې کړي."
د پاکستان بحرونه خرڅول
په ګوادر کې، چې د ژورو اوبو د بندر جوړولو د پروژې ځای دی او د بیجینګ د بیلټ او سړک نوښت (بي آر آی) يوه برخه ده، کب نیونکي د چینايي کښتيو د رارسیدو پروړاندې احتجاج کوي.
په ګوادر کې د کب نيولو د کارکونکو مشر خدایداد واجو وویل، "په بحر کې کب نیول د سند او بلوچستان په ساحلي ښارونو کې د ۲.۵ ملیونو څخه زیاتو خلکو د ګټې وټې سرچینه ده، او د چین د ژور بحر کښتۍ به موږ له خپلې ګټې وټې څخه محرومه کړي."
واجو وویل، د کبانو نیولو لپاره کښتيو ته اجازه ورکول داسې يو کار دی لکه د بلوچستان سمندرونه په چين خرڅول.
چینایي کښتۍ چې د خپل هیواد له اوبو بهر کبان نیسي له ډیرې مودې راهیسې په غیرقانوني چلند کې د ښکيلتيا په تور تورن شوي دي.
د اګست په مياشت کې د یال چاپيريال۳۶۰، چې د یال يونيورسټۍ يوه آنلاین مجله ده، د راپور له مخې، تير کال د ۷۰۰ نه زياتو چینایي کښتيو د ملګرو ملتونو له بندیزونو څخه سرغړونه کړې وه، کوم چې د شمالي کوریا په اوبو کې د کب نیولو مخه نيسي.
د دغه بندیزونو، چې په ۲۰۱۷ کال کې د دغه هیواد د اټومي ټسټونو په غبرګون کې لګول شوي وو، موخه شمالي کوریا ته سزا ورکول و. دا بنديزونه شمالي کوريا ته اجازه نه ورکوي چې په خپلو اوبو کې د کبانو نیولو حق د پلور سره قیمتي بهرني اسعار ترلاسه کړي.
دغه راپور وويل، چینایي کښتیو د دوو کښتیو ترمينځ جالونه کارولي دي، چې دا هغه عمل دی چې د چاپيريال ساتونکي یې په کلکه غندي ځکه چې دا په ناڅاپي ډول او په پراخه کچه کبان مړه کوي.
په دغه راپور کې راغلي، "هيواد ته نږدې د سمندرونو کارولو نه وروسته، د چین کب نیونکې بیړۍ په دې وروستیو کلونو کې لرې ځایونو ته بوځي چې د نورو هیوادونو د اوبو نه ناوړه ګټه پورته کړي."
د چین د مخ په زياتيدونکي نفوذ په اړه انديښنې
چینایي رژیم د څو ملیاردونو ډالرو د زیربنایي پروژو لپاره له پاکستان سره معاهدې کړي، چې په هیواد کې د چین د نفوذ په اړه اندیښنې راپورته کوي.
پارلماني غړي او کتونکي وايي، په بلوچستان کې د چینايي نفوذ ګړندۍ وده -- په داسې حال کې چې چینايي شرکتونه د ځايي سرچينو نه ګټه پورته کوي او په محلي خلکو باندې د دې د تاثیراتو په اړه څه پاملرنه يا اندیښنه نه لري --په صوبه کې جدي ناکراري رامینځته کوي.
د چاغي ضلعې په سینډک سیمه کې، چینايي شرکتونو د تامبې او سرو زرو ذخیرې د ځایي، ملي یا نړيوالې څارنې نه بغير رايستلي دي.
ځايي اوسيدونکو او سياسي مشرانو ويلي دي چې د ملي او نړيوالو قوانينو خلاف، د چینايي شرکتونو په ښوونې او روزنې، روغتيا، او یا په چاغي ضلعه کې په املاکو کې سرمايه کاري ونه کړه.
د تهر صحرا سيمې اوسيدونکو په سند صوبه کې د هغه پروژو په وړاندې احتجاجونه کړي کوم چې د چین د بیلټ او سړک نوښت (بي آر آی) سره تعلق لري، وروسته له دې کله چې مطالعې وښودله چې د دې نوښت لاندې د سکارو راويستلو پروژې به په سویلي آسیا کې د هوا لوی ککړونکی وي او سیمه ایز خلک به له جدي روغتیایي خطرونو سره مخ کړي.
په عين حال کې، په بلوچستان کې د چین د مخ په زیاتیدونکي نفوذ له امله غوسې بلوچ او سندهي وسله وال سازمانونه دې ته هڅولي چې له یو بل سره يو ځای شي، چې له امله یې دا اندیښنه راپورته کیږي چې دغه ګډه ډله به په سیمه کې د تاوتریخوالي فعالیتونه زیات کړي.
بلوچ راجي اجويي سنګر (براس) د جولای په مياشت کې په يو بيان کې وويل، بلوچ راجي اجويي سنګر او د سندهو دېش انقلابي پوځ اوس په سیمه کې د اوسني وضعيت په رڼا کې په ګډه کار کوي ځکه چې دواړه [بلوچیان او سندهیان] د چین د مخ په زياتيدونکي نفوذ په اړه سخت تحفظات لري.