د افغان طالبانو مشران د مخ پر زیاتیدونکي داخلي جګړو په اړه خبرې کوي

کويټه .. د هغه افغان طالبان مشرانو له مخې کومو چې د دې بيانونو د ورکولو فيصله کړې ده، د افغان طالبانو ترمنځ مخ په زياتيدونکي اختلافات او بې اطميناني په پراخه کچه ښکاره کيږي، په داسې حال کې چې د ډلې د ليډرشپ او د دې د سياسي لور په اړه زياتيدونکي شخړه په هغه موسسه کې دننه اختلافات رامنځته کوي کوم چې له مخکې نه تقسيم شوې ده.

په طالبانو کې داخلي کړکيچ وروسته له هغې رامنځته شو کله چې د طالبانو د باني مشر ملا محمد عمر مرګ د هغه د مرګ نه دوه کاله وروسته په جولای ۲۰۱۵ کال کې ښکاره کړی شو. له هغه وخت راهیسې دغه کړکیچ لا نور هم زیات شوی.

د اسلامي امارت عالي شورا، چې د طالبانو يوه ډله ده او ملا محمد رسول يې مشري کوي، د طالبانو د غټې ډلې د کويټه شورا نه جدا شوه او د یو مستقلې موسسې په توګه يې ځان ښکاره کړو چې د ملا اخترمحمد منصور، چې په ۲۰۱۶ کال کې وژل شوی وو او د اوسني مشر ملا هيبت الله اخونزاده نه مخکې مشر وو، د مشرۍ په وړاندې احتجاج وکړي.

دا ویش د مخ پر زياتيدونکي تاوتريخوالي او د ډلې د غړو تر منځ د اختلاف لوی لامل دی.

مخ پر زياتيدونکې داخلي تاوتریخوالی

دطالبانو ترمنځ تاوتریخوالی په دې وروستیو میاشتو کې د افغانستان او پاکستان د پولې دواړو خواو ته زيات شوی دی.

د اګست په ۱۶مه، د عالي شورا غړو کويټې ته څېرمه په کوچلاک کې په يو جومات باندې برید وکړو، چې د اخونزاده د ورور حافظ احمد الله په ګډون څلور کسان په کې ووژل شول.

د اګست په ۱۷مه د وژلو په يوې بله پيښه کې، وسله والو ملا محمد اعظم اخوند، چې د طالبانو یو بل مهم مشر او د اخونزاده نږدې ملګری وو، د کوچلاک په قاسم کلي کې ووژلو.

سرچینو زیاته کړه چې وسله والو د اګست په ۱۸مه هم په بلوچستان کې د چاغي ضلعې په ګردي ځنګل سیمه کې د طالبانو په یوې مدرسه برید وکړو، چې د طالبانو کمانډر ملا میرا جان په کې ووژل شو او درې نور په کې ټپیان شول.

په افغانستان کې، د اګست په ۶ مه په هرات صوبه کې د هیبت الله او رسول د پلویانو ترمنځ نښتې رامنځته شوې، چې ۳۴ جنګیالي په کې ووژل شول او ۱۳ نور په کې ټپیان شول.

د ځایی چارواکو په وینا، په هرات کې د دريو کالو نه زيات وړاندې د داخلي نښتو له پیل راهیسې د دواړو خواوو د ۶۰۰ نه زيات غړي وژل شوي او یا ټپیان شوي دي.

په سلګونو طالب جنګیالي وروسته له هغې ځايي چارواکو ته تسليميږي کله چې دوی د افغان ځواکونو له مخ په زياتيدو فشار سره مخامخ شول او په دې پوهه شول چې د طالبانو جګړه جهاد نه دی.

طالب مشران د دوی د پلویانو لخوا د لوی غبرګون سره مخ دي ځکه چې د دوی د پټو تجارتونو او د ځان د شتمنوونکو سکيمونو په هکله زيات راپورونه راپورته کيږي، په داسې حال کې چې د دې ډلې عام غړي له فقر، ناروغۍ او مرګ سره مخ دي.

د دې وضعیت له کبله حتی ګڼ شمير ناراضه طالب جنګیالي، چې تسلیمیدو ته چمتو نه دي، د داعش سره یو ځای شوي. داعش هغه ډله ده چې په پراخه کچه د طالبانو غړي وژني او په ټول افغانستان او پاکستان کې د دې ډلې ځايونه په خپل کنټرول کې اخلي.

طالب مشران خبرې کوي

په کندهار کې میشت د طالبانو یو سينير مشر د نوم نه ښودلو په شرط پاکستان فارورډ ته وویل، "د افغان طالبانو يوه ډله، چې د پخواني مشر ملا محمد عمر کورنۍ يې مشري کوي، له اوسني ليډرشپ سره سخت اختلافات لري."

هغه وویل، "دې سیالې طالب ډلې د طالبانو د تحريک د مشرۍ لپاره د ملا هیبت الله اخونزاده د ټاکلو سره هم مخالفت وکړو."

د دې طالب مشر په وینا، اصلي ستونزه دا ده چې د هیبت الله په مشرۍ ډله د بهرني لوبغاړو په کنټرول کې ده چې "ټول تحريک یې کنټرول" کړی دی.

هغه وویل، "اوس مهال د حزب الله ډلې ځینې طالب مشران هڅه کوي چې د بهرني خواهشاتو لپاره د طالبانو غورځنګ وکاروي."

"زموږ په اسلامي غورځنګ کې دا عناصرد بهرني عناصرو سوچ ته وده ورکوي، کوم چې غواړي چې د خپلو ستراتیژیکو پلانونو لپاره طالبان وکاروي."

هغه وویل، "د طالبانو ډله، چې له پاکستان، ایران او روس سره نږدې اړیکې لري، زموږ له منشور څخه سرغړونه کوي."

د طالبانو مشر وویل، "دوی غواړي چې د سولې په وروستیو خبرو کې د خپلو بهرنیو ملاتړو اجنډا پرمخ بوزي، خو موږ به هیڅکله داسې ونه کړو." "موږ په خپل غورځنګ کې هغه عناصر په نښه کوو چې د افغانستان ملت غولوي."

مولوي نجم الدین، چې اوس مهال د بلوچستان په نوشکي کې میشت دی او د افغان طالبانو پخوانې مشر دی، تایید کړه چې طالبان په داخلي شخړو کې اخته دي.

هغه وويل، "د طالبانو ځینې مهم مشران هم د مرکزي شورا د پریکړو مخالفت کوي، چې د دوی په وینا، دا شورا د غورځنګ لپاره په ستراتیژیکي پریکړو کې د تعصب نه کار اخلي."

هغه وویل، د سيد طيب آغآ، چې د طالبانو د قطر دفتر د سیاسي چارو مشر دی، استعفا هم د دې داخلي اختلافاتو نتيجه وه.

نجم الدین وویل، "د ملا اختر منصور له مرګ راهیسې، د ملا محمد رسول په مشرۍ د طالبانو سیالې ډلې موازي شورا لري."

د مشرۍ د شخړو او د طالب سیالانو غړو د وژلو له امله راپورته شوي اختلاف د افغان طالبانو ځینې غړي وهڅول چې د داعش وسله والو ځواکونو سره یوځای شي کله چې دوی په افغانستان کې د یو پیاوړي مرکز د ترلاسه کولو هڅه کوله.

نجم الدین وویل، "د طالبانو څو مهم سیالان اوس د داعش برخه دي او دوی د افغانستان په کونړ او نورو صوبو کې طالبانو ته سخت وخت ورکوي."

د افغانستان غير يقيني راتلونکی

په اسلام آباد کې میشت د سیمه ایزو چارو سينير شنونکي راشد احمد وویل، د طالبانو د مشرۍ په اړه د بنسټيزو اختلافونو سربیره، د دې ډلې د ويش يو بل لوی عنصر د دې فعاليتونه دي.

هغه وويل، دا اختلافات دغه ډله کمزورې کوي او د افغانستان لپاره دا ګرانوي چې پرمختګ وکړي.

احمد وویل، "افغانستان له یو غير يقيني سیاسي او امنیتي حالت سره مخ دی، له همدې امله، سیمه ایز چارواکي د افغانستان په خاوره کې د خپلو اهدافو په ترلاسه کولو کې له خنډونو سره مخ دي."

هغه وویل، "د طالبانو په تحریک کې داخلي اختلافات د طالبانو ستراتیژیکي ګټو ته لوی زیان رسوي او د دوی ستر ليډرشپ د زیاتیدونکي اختلافاتو له امله ډير اندیښمن دی."

هغه وویل، "په تیرو څو کلونو کې، موږ د افغان طالبانو په داخلي پالیسۍ کې زيات بدلون ليدلی دی، او دا څرګنده ده چې د طالبانو دننه ځینې ډلې د سولې خبرو په اړه مختلف نظرونه لري."

هغه زیاته کړه، "یو باثباته او سوله ایز افغانستان کولی شي چې د سیمې په امنیت کې کلیدي رول ولوبوي."

"په اسلام اباد کې میشت د امنیتي چارو شنونکي طلعت شبیر وویل، "په افغانستان کې د طالبانو ترمنځ داخلي شخړې د سولې په خبرو اترو کې خنډ دی، او سیمه ایز ځواکونه له طالبانو سره په افغانستان د نفوذ لپاره کار کولو ته دوام ورکوي."

شبیر وویل: "د افغان طالبانو [ډلو] تر منځ مخ په زیاتیدونکې شخړې د پراخې جګړې سبب ګرځيدلي دي او په تیرو څو کلونو کې د طالبانو ډیر مهم مشرانو په دې سیالۍ کې خپل ژوند له لاسه ورکړی دی."

هغه وویل، "د سیمې هېوادونه په افغانستان کې د خپلو ګټو د ترلاسه کولو لپاره طالبانو ته د یوې وسیلې په توګه ګوري، له همدې امله دوی په طالبانو کې د خپلو ډلو ملاتړ کوي."